www.powstaniewlkp.fora.pl

Zdzisław

JANUSZ KARWAT: OBCHODY 90 ROCZNICY POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO 1918/1919 W MEDIACH

W ocenie większości Wielkopolan ten zwycięski zryw był do tej pory niedoceniony. Przez wiele lat opinię tę potwierdzali naukowcy: historycy, socjolodzy, politolodzy. Na pewno powstanie wielkopolskie było w cieniu innych zrywów niepodległościowych doby zaboru. Nie było ono tak spektakularne, nie pociągnęło za sobą dziesiątek tysięcy ofiar, nie zniszczono żadnego dużego miasta. Poza tym rozegrało się z dala od Warszawy. Zapewne Poznaniacy mieli sporo racji, bowiem wystarczy przejrzeć podręczniki historii, w których temu zrywowi poświęca się niewiele miejsca. Gdyby nie film emitowany w latach osiemdziesiątych XX w. w TVP pt. „Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy”, niewielu Polaków by o powstaniu wiedziało. „Ale taki już los autonomicznych regionów w państwie o ściśle scentralizowanych strukturach” – uważa prof. Ryszard Cichocki, socjolog z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza . Zadawano sobie przy tej okazji pytanie, ile w tym winy lokalnych władz. Przez lata nie było w Wielkopolsce muzeum poświęconemu temu wydarzeniu. Powstało zaledwie kilka lat temu.
Dlatego przed odchodami 90. rocznicy powstania wszyscy wielkopolscy przedstawiciele władz byli zgodni. Zaplanowano obchody na niespotykaną dotąd skalę. W ich przygotowanie zaangażowali się wojewoda, marszałek i prezydent Poznania. Utworzyli wspólny Komitet Obchodów, zaś w Urzędzie Marszałkowskim działało biuro obchodów 90. rocznicy powstania. O postępach organizacji święta przedstawiciele władz informowali na zwoływanych konferencjach dla dziennikarzy, m.in. w historycznej Sali Białej hotelu Bazar. „To ostatni moment, by przypomnieć o powstaniu. Jego uczestnicy już nie żyją. Za dziesięć lat przestanie ono budzić emocje” tłumaczył Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego.
Patronat objęli zgodnie prezydent Lech Kaczyński i premier Donald Tusk, a także marszałkowie Sejmu i Senatu oraz prymas Polski. Senat i Sejm podjęły z tej okazji uroczyste uchwały, apelując do Polaków o aktywny udział w odchodach rocznicy. Natomiast uchwałą Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z 1 grudnia 2008 r. ogłoszono 2009 rokiem Powstania Wielkopolskiego.
W odróżnieniu od poprzednich obchodów, te z okazji 90. rocznicy powstania wielkopolskiego przybrały zupełnie nowe oblicze, bardziej interaktywne. Bawiono się w gry uliczne, przedstawiano historyczne rekonstrukcje na ulicach miast regionu.
Jedną z pierwszych przedsięwzięć było stworzenie strony internetowej „www.27grudnia.pl” (3 września 2008r). Odwiedzający ją internauci mogli na niej znaleźć nie tylko zarys historyczny Powstania Wielkopolskiego, ale także plan kilkuset imprez wpisanych do kalendarza obchodów w województwie poznańskim. Strona była na bieżąco aktualizowana na podstawie informacji nadsyłanych przez autorów różnych projektów. W założeniu strona miała być podstawowym źródłem wiedzy o obchodach. Kilkadziesiąt tysięcy wejść na początku grudnia świadczyło o rosnącym zainteresowaniu czytelników. Treści w niej zawarte stały się także przedmiotem krytycznych uwag lokalnych polityków. Radni sejmiku województwa wielkopolskiego Maja Jankowska i Waldemar Witkowski zwrócili uwagę, „że kiepsko promowana jest oficjalna strona rocznicowa obchodów, /…/ jednak słabo włączyły się instytucje kultury podległe samorządowi wojewódzkiemu. ” Pomimo tych uwag portal ten spełniał podstawową rolę informacyjną obchodów. Można było w nim znaleźć także relacje i zdjęcia.
„Wszystkie materiały informacyjne i promocyjne m.in.: listownik, koperty, teczki, wizytówki, zaproszenia, plakaty, identyfikatory, rollupy, ścianki promocyjne, materiały pamiątkowe, wydawnictwa książkowe, reklamy prasowe, strona internetowa, billboardy i citylighty zostały opracowane według layoutu wzorowanego na stylistyce z początku XX wieku. Na projekt składało się kilka elementów, na materiałach widać m.in. historyczną mapkę z zaznaczonym podziałem terenów okalających Poznań z okresu pokoju w Trewirze i po traktacie wersalskim. Z okazji obchodów zostały zaprojektowane: pieczątka 90. rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego, flaga stworzona na podobieństwo lokalnych chorągwi używanych w czasie walk w 1918/1919 roku oraz wybito medal pamiątkowy. /…/ Wykorzystywane zdjęcia to autentyczne fotografie powstańców wielkopolskich. Pochodziły one m.in. ze zbiorów Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 w Poznaniu. W kolorystyce dominowały dwie barwy: szara i czerwona. Szary, to kolor nawiązujący do dokumentów; czerwony – do polskich barw państwowych.”
Ogólnopolska akcja promocyjna rozpoczęła się dopiero 16 grudnia, czyli niespełna dwa tygodnie przed rocznicą wybuchu. Według Tomasza Grudziaka, zastępcy dyrektora gabinetu marszałka województwa wielkopolskiego, wcześniejsze inicjatywy promocyjne mogłyby być przytłumione przez odbywającą się w Poznaniu światową konferencję klimatyczną . Zapewne, historycznej promocji nie sprzyjał także przedświąteczny okres, kiedy to zamówienie reklamy, zwłaszcza ulicznej, jest znacznie trudniejsze. Kampania trwała do 31 grudnia 2008 roku. Aż 777 billboardów i citylightów w największych miastach Polski (w Warszawie, Poznaniu i Wielkopolsce, Łodzi, Krakowie, na Śląsku, we Wrocławiu, Bydgoszczy i Trójmieście) zapraszało polskie społeczeństwo na obchody w dniu 27 grudnia 2008 roku w Poznaniu. W stolicy Wielkopolski kampanię uzupełniała reklama wielkoformatowa z napisem „Zwyciężyliśmy”. W połowie grudnia ruszyła również kampania promocyjna w prasie, radiu i telewizji: emitowano reklamy telewizyjne na antenie TVP1 (20 emisji ogólnopolskich), TVP3 (20 emisji) oraz WTK (60 emisji), reklamy radiowe – Radio Eska (91 spotów), Radio Merkury (65 spotów). Na łamach „Polski Głosu Wielkopolskiego” i „Gazety Wyborczej” pojawiały się relacje z przygotowań do obchodów, a 27 grudnia 2008 roku wydrukowano zaproszenie na obchody w formie odezwy .
Warszawskich dziennikarzy zapraszał w siedzibie PAP osobiście marszałek wielkopolski. Marek Woźniak, mówiąc o głównej idei obchodów, stwierdził: „Główną ideą obchodów 90. rocznicy Powstania Wielkopolskiego jest nadanie im ogólnopolskiego wymiaru. Chcielibyśmy, aby w całej Polsce Powstanie Wielkopolskie stało się zdarzeniem znanym marszałek docenianym, aby zrozumiano jego rolę w odrodzeniu niepodległej Polski. Pragniemy dotrzeć do jak najszerszej grupy osób z wszystkich regionów kraju.” Z kolei w rozmowie z redaktorem „Rzeczpospolitej” skonstatował: „Nie oczekuję, że ogólnopolska kampania promocyjna sprawi, iż z powstaniem wielkopolskim zacznie się identyfikować mieszkaniec Lublina czy stolicy. Chcemy jednak wysłać do wszystkich rodaków czytelny sygnał: świętujemy wielką rzecz, bądźcie z nami.”
Z dużym zainteresowaniem czytelników spotkała się inicjatywa „Gazety Wyborczej”. Oddział regionalny tej gazety przygotował sześć zeszytów, które były dodatkiem do środowych wydań gazety (5 XI 2008 – 10 XII 2008). Autorami ciekawych, napisanych potoczystym językiem tekstów byli dziennikarze tego pisma (Piotr Bojarski, Monika Lamęcka, Waldemar Lewandowski, Radosław Nawrot, Karol Szaładziński i Sylwia Wilczak), wspomagani przez autorów zewnętrznych: Tadeusza Jeziorowskiego Wielkopolskiego Jarosława Łuczaka z Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego i Tomisława Paciorka (Antykwariat Armeria Posnaniensis). Opisano fakty znane i te, o których wiadomo niewiele, np. lot nad Frankfurt samolotów lotnictwa wielkopolskiego. Poszczególne zeszyty opatrzono dobrze opracowanymi ilustracjami, wykorzystując unikalne zbiory czytelników i poznańskich muzeów: Narodowego, Wojskowego i Powstania Wielkopolskiego. Zeszyty zredagował i opracował Karol Szaładziński . Ich łączny nakład wynosił 296 tys. egzemplarzy.
Już po pierwszej publikacji zeszytu do poznańskiej redakcji „Gazety Wyborczej” zgłosili się członkowie rodzin powstańców uwiecznionych na historycznych zdjęciach. Nieznane dotąd i bogate w wydarzenia losy powstańców przedstawiał w kolejnym numerach dziennika Piotr Bojarski. Rozmowa, jaką przeprowadził P. Bojarski z poznańskimi historykami (Zbigniewem Dworeckim i Januszem Karwatem) zamieszczona została w świątecznym ogólnopolskim wydaniu „Gazety Wyborczej”. Artykuł ten, pod tytułem „Polska Wielkopolska”, zdobył nagrodę Marszałka Województwa Wielkopolskiego Konkursu Dziennikarskiego „27 grudnia.pl” w kategorii prasa .
Jeszcze w styczniu 2008 r. redakcja „Polska – Głos Wielkopolski” wystąpił z apelem do rodzin powstańców o informacje o losach ich przodków. Już wkrótce okazało się, że domowe archiwa Wielkopolan kryją tysiące fotografii, często ważne dokumenty związane z powstaniem, wspomnienia nieżyjących od dawna powstańców, ich medale, listy, a nawet szable, opaski lub czerwono-białe kokardy. Szczególnie cenna okazała się pamięć synów, córek i wnuków powstańców, którą się chętnie dzielili z redakcją. Do lutego 2009 r. przedstawiano powstańców wydaniach sobotnio - niedzielnych losy powstańców i ich rodzin. Plonem tej udanej akcji było opublikowanie albumu pod tytułem „Zwycięzcy. Bohaterowie Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 we wspomnieniach swoich bliskich”. Na 112 stronach przedstawiono sylwetki i dokonania kilkudziesięciu powstańców, także ich rodzin. Dołączono go do wydania „Polska Głos Wielkopolski” z 18 grudnia 2008r .
„Polska – Głos Wielkopolski” do wydania z 8-9 listopada dołączyła specjalny 8-stronicowy dodatek autorstwa Sławomira Kmieciaka pod tytułem „Józef Piłsudski o Wielkopolanach i ich Powstaniu”. Do ważniejszych publikacji tego dziennika należy zaliczyć cykl wywiadów nawiązujących do tego, w jakim stopniu Powstanie Wielkopolskie utrwaliło się w świadomości historycznej Polaków oraz jak naucza się o nim młodzież. Sławomir Kmieciak w cyklu trzech artykułów przedstawił krytycznie stan piśmiennictwa o Powstaniu Wielkopolskim.
O obchodach wielkopolskiej wiktorii pisały również gazety warszawskie. Już 5 września 2008 r. Łukasz Zalesiński na łamach „Rzeczpospolitej” tak rozpoczął swój artykuł: „Region pozazdrościł stolicy obchodów powstania warszawskiego i chce całej Polsce przypomnieć o swoich bohaterach. Budżet przeznaczony na uroczystości to blisko 4 mln zł. /…/ W tym roku obchody zaplanowano na niespotykaną skalę. Organizatorzy chcą, by teraz o powstaniu wielkopolskim dowiedziała się cała Polska.” Zalesiński wymienił najważniejsze przedsięwzięcia akcji promocyjnej z okazji tej rocznicy, dołączając wypowiedzi naukowców i samorządowców.
Na zlecenie „Rzeczpospolitej” ankieterzy GfK Polonia przeprowadzili telefoniczny sondaż przepytując 500 Polaków o podstawowe fakty związane z powstaniem. Okazało się, że ponad połowa naszych rodaków nie wiedziała, z kim walczyli powstańcy wielkopolscy i gdzie te walki wybuchły. I znowuż Łukasz Zalesiński skomentował wyniki sondażu, tytułując wymownie swój felieton „Zapomnieliśmy o zwycięstwie” .
W dniu 20 października 1918 r. rozpoczęła się „Operacja Wolność”, czyli gra terenowa dla uczniów wielkopolskich szkół do 15 lat. Do kilkuetapowego konkursu stanęło ponad sto 6-8 osobowych drużyn szkolnych, tzw. brygad wolności. Zadania, które mieli wykonać uczestnicy Operacji, podawano na antenie Radia „Merkury”, przeczytać o nich można było w regionalnej „Gazecie Wyborczej” i na stronie internetowej. Aby wykonać zadania terenowe, członkowie brygad musieli zaangażować dodatkowo innych uczniów. W efekcie poszczególne zadania realizowało ponad 2000 dzieci z całej Wielkopolski. Finał tej akcji miał miejsce w styczniu 2009 r., a dla najlepszych marszałek województwa ufundował laptopy i aparaty fotograficzne .
Istotną rolę w propagowaniu problematyki powstańczej odegrały grupy odtwórstwa historycznego. Wśród nich najaktywniejszą byli pasjonaci ze Stowarzyszenia Grupa Rekonstrukcji Historycznej „3 Bastin Grolman”. Już od 2006 roku organizowali efektowne widowiska na terenie Poznania (przed Bazarem, placu Wolności, przed Odwachem), Warszawy w defiladzie z okazji Dnia Niepodległości. Z okazji 90. rocznicy powstania stworzyli nowy program „Powstanie Wielkopolskie – Zapomniane Powstanie”. Prezentowali go w wielkopolskich szkołach, podczas lokalnych uroczystości. Kilkakrotnie zagrali w filmach, realizowanych przez Discovery Historia, TVP i Cover. Członkowie Stowarzyszenia wielokrotnie w swoich mundurach gościli w audycjach telewizji poznańskiej .
We wrześniu 2008r. sporym zainteresowaniem mediów cieszyła się kompozycja hiphopowa Piotra Andrzejewskiego, znanego bardziej jako Peja. Koncepcję utworu, jako bryku historycznego dla miłośników tej muzyki, wymyślił Marcin Lutomski z firmy Walhalla Inscenizacje Historyczne”, który uznał, że Peja i jego muzyczny partner DJ Decks potrafią w nowoczesny sposób podejść do muzyki. Utwór Peji spotkał się z przychylnością środowiska muzycznego. „Poznańczyka” można było posłuchać na portalu internetowym You Tube. Dodać należy, że dwa lata wcześniej Peja przygotował piosenkę z okazji 50. rocznicy Poznańskiego Czerwca 1956 roku .
Poznańskie media na bieżąco informowały o innych inicjatywach kulturalnych, m.in. o sztuce Pawła Kamzy „Kiedy świat był młody”, spektaklu Tomasza Szymańskiego i Andrzeja Malickiego „Znowu nam się jęła marzyć”, promocji nowych tomów wierszy powstańczych Ryszarda Daneckiego i Eugeniusza Wachowiaka, czy o nowej piosence hiphopowej zrealizowanej przez Projekt W.
Już od lata 2008r. poznańskie gazety, Radio Merkury, TVP Poznań codziennie informowały Wielkopolan o wydarzeniach z kalendarium obchodów 90. rocznicy powstania Wielkopolskiego. Patronowały licznym koncertom i konkursom o problematyce powstańczej. Wśród nich znalazły się m.in.:
• ogólnopolski konkurs na plakat o Powstaniu Wielkopolskim
• konkurs plastyczny i fotograficzny
• konkurs krótkofalarski
• happening rekonstruujący przyjazd Paderewskiego do Poznania i koncert na dworcu PKP
• ogólnopolska konferencja Związku Harcerstwa Polskiego
• „Gra miejska” dla młodzieży
• replika koncertu, który Paderewski dał w Poznaniu w 1918 r .
Uwagę poznańskich mediów przyciągały także przedsięwzięcia środowiska naukowego. Największym zainteresowaniem cieszyła się sesja naukowa zorganizowana 17 grudnia 2008r. w Wyższej Szkole Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa. Naukowcy, muzealnicy, archiwiści i regionaliści zaprezentowali na niej nowe aspekty badań nad Powstaniem Wielkopolskim .
Radio Merkury zrealizowało cykl szesnastu audycji, pod tytułem „Udane powstanie w 10 minut”. Cykl ten został wydany w postaci płyty i trafił do szkół i bibliotek publicznych w całej Wielkopolsce. Przedsięwzięcie sfinansował Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego. Intencją redaktorów – Anny Gruszeckiej i Roberta Mirzyńskiego – było ukazanie niepodległościowego zrywu Wielkopolan w możliwie najszerszej perspektywie. W audycjach wykorzystano: archiwalne nagrania Rozgłośni Polskiego Radia w Poznaniu – Radia Merkury (m.in. Józefa Piłsudskiego, Stanisława Taczaka, Jana Kąkolewskiego, Henryka Śniegockiego, Zofii Andrzejewskiej), fragmenty opublikowanych wspomnień (Arkadego Fiedlera, Józefa Dowbor – Muśnickiego, Tadeusza Szułdrzyńskiego, Tadeusza Szulca) oraz specjalnie nagrane wypowiedzi poznańskich historyków (Janusza Karwata, Przemysława Matusika i Szymona Dąbrowskiego). Na cykl złożyły się następujące odcinki:
Kto im kazał – czyli czy Wielkopolanie sami z siebie potrafią chwycić za broń?, Kto jest kim – czyli na ile ugrupowań dzielili się Wielkopolanie jesienią 1918 roku?, Polak – Niemiec – dwaj wrogowie – czyli skąd wzięli się Niemcy w Wielkopolsce?, Jak wyglądał burzliwy listopad 1918 roku w Poznaniu i Wielkopolsce – czyli czy rzeczywiście prowincja walczyła, a stolica czekała?, Sejm Dzielnicowy. Czekać czy brać – wolność z ulicy?, Lud, robotnicy i żołnierze – czyli rady ci doradzą, Skąd wzięli się ludzie i broń – czyli jak wykopać spod ziemi karabiny i amunicję?, Wysunięta placówka między Kongresówką a Niemcami – czyli południowy front Powstania Wielkopolskiego, Jak przegonić Niemców za wodę – czyli za Obrę?, Jak nie oddać ziemi nadnoteckiej?, Zdobyć okno na świat – czyli jak odzyskać Kujawy i może Pomorze?, Jak wykraść Piłsudskiego z Magdeburga?, Czy możliwa jest Polska bez Wielkopolski – czyli jak potrafią dogadać się Polak z Polakiem pomiędzy armią niemiecką a bolszewikami, Od kuchni, tańca i różańca – czyli kobiety w walce o polskość, Bez nich nie byłoby powstania cz. 1 i Bez nich nie byłoby powstania cz. 2 .
Radio Merkury przygotowało również reportaż Barbary Miczko – Malcher i Joanny Nowaczyk pt. „Powrót bohatera”. Przywrócono pamięci starszego ułana Piotra Mocka z Mosiny, który zginął po Szubinem. Program, trwający 22 minuty, wyemitowano na antenie tej rozgłośni radiowej oraz w styczniu 2009 r. w programie 1 Polskiego Radia.
Drugą pod względem ilości programów powstańczych poznańską rozgłośnią radiową było Radio Emaus. Najważniejszą audycją tej rozgłośni był reportaż Jacka Butlewskiego nadany 28.12.2008r.
Zasadnicze uroczystości przypadły na niedzielę 27 grudnia 2008r. Przed pomnikiem Powstańców Wielkopolskich zjawili się nie tylko przedstawicie wielkopolskich władz samorządowych, ale też specjalni goście – prezydent RP Lech Kaczyński oraz premier Donald Tusk. Po apelu poległych i złożeniu wieńców, pochód przeszedł do kościoła farnego, gdzie metropolita poznański abp Stanisław Gądecki odprawił mszę świętą w intencji powstańców. Na trasie pochodu złożono kwiaty pod tablicami pamiątkowymi Franciszka Ratajczaka, dowódców Powstania Wielkopolskiego, Ignacego Jana Paderewskiego i pod pomnikiem 15 Pułku Ułanów Poznańskich. Uroczystości z udziałem władz państwowych transmitowane były na żywo przez TVP1 lub TVPInfo. Fragmenty uroczystości i przemówień polityków przytaczano we wszystkich programach informacyjnych tego dnia.
Kulminację obchodów stanowiło wielkie widowisko plenarne inspirowane powstańczymi wydarzeniami pt. „27 grudnia.pl”, wyreżyserowane przez Filipa Bajona. Rozpoczęło się w dolnym biegu ul. Paderewskiego, a zasadnicza jego część odbyła się na pl. Wolności. Wzięło w nim udział 600 artystów, m.in. tancerze Polskiego Teatru Tańca i członkowie grup rekonstrukcyjnych. W przedstawieniu zagrali znani polscy aktorzy, m.in. Daniel Olbrychski – przypomniał teksty Witolda Gombrowicza i Cypriana Norwida, Andrzej Seweryn (w roli Ignacego Jana Paderewskiego), Piotr Gąsowski (narrator widowiska) i Witold Dębicki (dziennikarz) z poznańskiego Teatru Nowego. Reżyser przedstawił przebieg powstańczych wydarzeń, począwszy od przyjazdu pociągu do Poznania J.I. Paderewskiego, poprzez walki na ulicach Poznania, aż po wypędzenie zaborcy z Wielkopolski. Odtworzono sceny historycznej przysięgi oddziałów powstańczych, jaka odbyła się w tym samym miejscu 26 stycznia 1919 roku. Na placu Wolności ustawiono wielką czarną skrzynię, która okazała się olbrzymim fortepianem. Na nim to w finałowej scenie odegrał dźwięki wolności I.J. Paderewski, a z wnętrza instrumentu zaczęli wyłaniać się powstańcy. Częścią scenografii widowiska była gigantyczna pikielhauba, wewnątrz której posadowiono żołnierzy niemieckich. Na wielkich telebimach wszyscy mogli oglądać nagrane wcześniej sceny walk na ulicach Poznania . Także i widowisko multimedialne transmitowano na żywo w TVP 1. Jego fragmenty w skróconej wersji przekazały prawie wszystkie, publiczne i niepubliczne, warszawskie stacje telewizyjne.
Koniec widowiska oznaczał otwarcie wystawy rocznicowej w Muzeum Narodowym. W Galerii Malarstwa i Rzeźby udostępniono ekspozycję „Zrodzone w powstaniu…”, poświęcono powstańczym formacjom, nazywanych Wojskiem Wielkopolskim .
Ostatnim akcentem obchodów w dniu 27.12.2008r. było światowe prawykonanie utworu skomponowanego na tę okazję przez Jacka Sykulskiego, szefa Poznańskiego Chóru Chłopięcego. Utwór pt. „Wolności idzie do nas czas” zaprezentowano podczas koncertu, jaki odbył się wieczorem w auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, a transmitowała go telewizja poznańska . Audycję z tego koncertu widzowie mogli oglądać w dniu następnym na antenie TVP Info.
Przez cały dzień 27 grudnia 2008r. widzowie TVP 1 mogli oglądać przebieg obchodów. Już od rana pokazywano filmy zrealizowane w Poznaniu, bezpośrednie relacje z głównych uroczystości i widowiska na placu Wolności. Relacje z obchodów obejrzało w TVP 1 łącznie 7,5 mln widzów. Do tego należałoby dodać widzów TVP „Polonia” i innych stacji telewizyjnych. Do tej pory żadne uroczystości rocznicowe transmitowane z Poznania nie osiągnęły takiej oglądalności.
O przygotowaniach do omówionych wyżej imprez systematycznie informowały poznańskie media. Już miesiąc wcześniej wyemitowano wywiady z Filipem Bajonem, Krzesimirem Dębskim – autorem muzyki w spektaklu i Andrzejem Kowalczykiem – scenografem widowiska „27 grudnia.pl”. Poznańskie stacje telewizyjne, radiowe i dzienniki informowały na bieżąco o próbach choreograficznych i inscenizacyjnych, jakie odbywały się Poznańskiej Szkole Baletowej przy ul. Gołębiej i na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich. Także o próbie generalnej na placu Wolności, odbytej w przeddzień widowiska .
Jeszcze wcześniej (w listopadzie 2008) ekipa poznańskiej telewizji zrealizowała filmy ilustrujące grudniowe widowisko na placu Wolności. Zdjęcia kręcono na poznańskiej Śródce, Ławicy a także w Jarocinie. Główne role zagrali w nich poznańscy aktorzy: Sława Kwaśniewska, Maria Rybarczyk, Witold Dębicki, Krzysztof Pieczyński – wnuk powstańca wielkopolskiego. W cyklu „Okno na Wielkopolskę” przedstawiono reportaż „Bajon robi powstanie”, oddające atmosferę widowiska.
Ważną rolę w obchodach spełniał „Teleskop” – program informacyjny Telewizji Poznań. W programie tym relacjonowano wydarzenia związane z obchodami przez kilkanaście miesięcy. Kulminacją było specjalne wydanie „Teleskopu” z 27 grudnia 2008 r. w całości poświęcone rocznicy i bohaterom tamtych dni. Program realizowany był w miejscach kojarzonych z powstaniem: Plac Wolności, Bazar, Biblioteka Raczyńskich, Pomnik Powstańców Wielkopolskich .
O przygotowaniach do obchodów informowała większość ogólnopolskich dzienników i tygodników („Trybuna”, „Dziennik”,). Niektóre z tygodników („Tygodnik Powszechny”, „Mówią Wieki”) przygotowały dodatki specjalne poświęcone 90. rocznicy powstania wielkopolskiego. W cyklu „Pod Lupą Nawsweeka” ukazała się książka „1918 – powstanie wielkopolskie”, w nakładzie 40 tys. egzemplarzy. Większość autorów popularno – naukowych tekstów reprezentowało środowisko poznańskie, m.in. Zbigniew Dworecki, Janusz Karwat, Grzegorz Kucharczyk, Jarosław Łuczak i Przemysław Matusik. Nie pomijano tej problematyki nawet na łamach czasopism branżowych, np. „Tygodnika Rolniczego”, „Polski Zbrojnej”, „Przeglądu Morskiego”.
Niektóre znane tygodniki nie napisały ani słowa o wielkopolskim zrywie powstańczym. Bardzo wymowny jest przykład podwójnego numeru tygodnika „Wprost”, który ukazał się z datą 21-28 grudnia 2008 roku, a więc w czasie kulminacji obchodów 90. rocznicy Powstania Wielkopolskiego. Pamiętać należy, że ten popularny magazyn społeczno – polityczny ma poznańskie korzenie. W Poznaniu go utworzono i przez pierwsze lata tutaj wychodził. W tym wyjątkowo obszernym numerze, nikt z autorów nawet się nie zająknął na temat niepodległościowego zrywu Wielkopolan. Opublikowano za to obszerny materiał o powstaniu anarchistów w Grecji, a w dziale historia – artykuł o Polakach walczących jako agenci wywiadu brytyjskiego.
Ani słowa o Powstaniu Wielkopolskim nie zamieściła „Polityka” z datą 20-27 grudnia 2008 roku. To warszawskie czasopismo adresowane do wyrobionego czytelnika, wolało zająć się dziejami lichwy, a nie Powstaniem Wielkopolskim. „Szokujące jest to, że w aktualnym artykule o próbach stworzenia europejskiego oraz polsko-niemieckiego podręcznika do nauki historii nie ma nawet wzmianki o zrywie Wielkopolan, a ilustrację stanowią plakaty z okresu… powstań śląskich, w których – nawiasem mówiąc – wielką rolę odegrali powstańcy z naszego regionu.
Świat rzecz jasna nie kończy się na tygodnikach „Wprost” i „Polityka”. Warto jednak zastanowić się, dlaczego czyn zbrojny Wielkopolan ma tak słabą prasę i to nie tylko w roku obchodów jego 90. rocznicy, lecz od samego początku .” Zauważył to nie bez racji Sławomir Kmiecik.
Niezwykle trudne okazuje się scharakteryzowanie publikacji gazet lokalnych. Problematykę obchodów podejmowały wszystkie czasopisma wielkopolskie, a więc o zasięgu powiatowym, gminnym, miejskim a nawet parafialnym. Informowały o zamierzeniach lokalnych komitetów obchodów rocznicy powstania, najczęściej były to odsłonięcia pamiątkowych tablic lub obelisków, wystawy, sesje popularno – naukowe, wywiady członkami rodzin powstańców, konkursy dla uczniów. Niezwykle cenne i budzące zainteresowanie czytelników okazały się biogramy miejscowych uczestników walk powstańczych. Najczęściej dotyczyły one losów szeregowców i podoficerów, opisanych z wykorzystaniem nieznanych dotąd materiałów ze zbiorów rodzinnych.
Wśród lokalnych tygodników wyróżniały się: „Przemiany na Szlaku Piastowskim” wydawane w Gnieźnie, „Gazeta Jarocińska”, „Dzień Nowotomysko – Grodziski”, „Głos Wolsztyński”, „Głos Wągrowiecki”, „Panorama Leszczyńska” i „Wieści Lubońskie”.
Rocznica wybuchu powstania została również zaakcentowana w programach informacyjnych ośrodków regionalnych telewizji, m.in. w Bydgoszczy, Szczecinie, Wrocławiu i Zielonej Górze. Najwięcej programów wyemitowano w TVP Bydgoszcz, m.in. z uroczystości z okazji odrestaurowania i poświęcenia Pomnika Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego, 90. rocznica wyzwolenia Budzynia (5.01.2009), inscenizację walk powstańczych (10.01.2009), rocznica podpisania rozejmu w Trewirze (Brenno 13.02.2008). Ośrodek warszawski z kolei wyemitował materiał o składaniu wieńców przed Grobem Nieznanego Żołnierza przez przedstawicieli samorządów województw mazowieckiego i wielkopolskiego, Ministerstwa Obrony Narodowej i Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 .
Od grudnia 2008r. do lutego 2009r. TVP3 wyemitował sześcioodcinkowy serial dokumentalny Rodziny Powstańców Wielkopolskich. Film przedstawiał losy powstańców reprezentujących różne warstwy społeczne (kupcy, ziemianie, lekarze, robotnicy, urzędnicy), a powstał z inicjatywy marszałka województwa wielkopolskiego. Zrealizowany został przez zespół pod kierunkiem Jacka Kubiaka.
Jacek Kubiak i Janusz Zemer zrealizowali również „Kalendarium”. Był to cykl 6-8 minutowych reportaży przedstawiających chronologicznie przebieg powstania w różnych miejscach Wielkopolski, m.in. podczas przygotowań do powstania, na froncie północnym, pod Zbąszyniem, na odcinku leszczyńskim, przysięgę w Poznaniu 26.01.1919 r.
Agata Ławniczak z poznańskiego ośrodka telewizyjnego zrealizowała m.in. „Orężny wstanie hufiec nasz” (wspólnie z TVP1). Ponad dwudziestominutowy film przedstawił skomplikowane losy powstańców i ich rodzin. Także film Doroty Latour i Jacka Paczkowskiego pt. „W powstańczej rogatywce” emitowano kilkakrotnie w TVInfo i TVP1.
Na zamówienie TVP1 Zbysław Karczmarek zrealizował cykl „Spadkobiercy Powstania Wielkopolskiego”. W pięciu kilkunastominutowych odcinkach pokazano przygotowanie i przebieg powstania w różnych miejscowościach.
Najdłużej, ponad rok, trwały przygotowania i realizacja filmu „Zdobycie Ławicy”. Janusz Sidor przedstawił obszernie przygotowania do powstania, przebieg operacji na poznańskie lotnisko oraz zaangażowanie oddziałów wielkopolskich w wojnach o granice II RP. Większość zdjęć zrealizowano w plenerze, a reżyser zaangażował grupy odtwórstwa historycznego, naukowców i muzealników. Był to najdłuższy film (46 minutowy) zrealizowany z okazji 90. rocznicy powstania. Zdobył on pierwszą nagrodę w X Konkursie Dziennikarskim o Nagrodę Marszałka Województwa Wielkopolskiego 27grudnia.pl w kategorii film.
Warszawski reżyser Tomasz Magowski zrealizował na zlecenie TVP film fabularyzowany o powstaniu. Podobnie postąpili mieszkańcy Gostynia, utrwalając na taśmie swoją lokalną historię powstańczą. We Wrześni z kolei, z okazji zlotu szkół imienia Powstańców Wielkopolskich w Zespole Szkół Zawodowych nr 2 zaprezentowano film fabularny o powstaniu, a główne role zagrali nauczyciele tej placówki. Błażej Wandtke z poznańskiej telewizji kablowej WTK zrealizował dwunastominutowy film o tematyce powstańczej w ramach cyklu „Tajemnice Poznania”. Poznaniacy mogli go obejrzeć 30 grudnia 2008r.
Obchody 90. rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 były dla regionu okresem wyjątkowym. Co prawda powstańcy już nie żyją, ale w regionie żyje historia przechowywana przez kolejne pokolenia. Pozostają materialne dowody tej pamięci, liczne publikacje i zrealizowane audycje. Obchody 90. rocznicy można było zorganizować z takim rozmachem dzięki zaangażowaniu prasy, radia, telewizji i portali internetowych. „Wszyscy tutaj w Wielkopolsce mocno przeżywaliśmy 90. rocznicę Powstania Wielkopolskiego. Bardzo nam zależało, aby o wielkopolskiej victorii dowiedziała się cała polska. I tak się stało” powiedział marszałek M. Woźniak podczas rozmowy w Teleskopie 23 kwietnia 2009 roku.