www.powstaniewlkp.fora.pl

Zdzisław

Niegolewski Stanisław (1899-2002)
Urodził się 27 kwietnia 1899 r. w Pniewach (pow. szamotulski). Był najstarszym synem Stanisława i Marii zd. Sobieraj. Miał 9 rodzeństwa tj. dwóch braci: Stefana i Jana oraz siedem sióstr: Cecylię, Marię, Jadwigę, Walentynę, Józefę, Pelagię i Helenę. Dzieciństwo spędził w wiosce Psarskie oddalonej 9 km od Pniew. W czasie I wojny światowej wcielony do wojska pruskiego, walczył na froncie zachodnim we Francji w okolicach Lille. Po powrocie do Pniew jako ochotnik uczestniczył w powstaniu wielkopolskim. Już 28 grudnia 1918 r. w miasteczku zarejestrowano 350 ochotników do walki w po-wstaniu, jednak brakowało broni i amunicji. Dnia 4 stycznia powstańcy otrzymali z Poznania uzbroje-nie, więc w następnych dniach mogli przystąpić do walki. Pierwszym dowódcą tego odcinka był Kon-stanty Chłapowski z Mościejewa. Mający prawie 20 lat Stanisław Niegolewski wstąpił do kompani powstańczej, która liczyła 68 mieszkańców Pniew i okolic, którą organizował Kubiki, a później dowo-dził Leon Bury. Pierwsze zbrojne starcie z niemiecką strażą graniczną miało miejsce 6 stycznia pod Kamionną, gdzie zginęło dwóch powstańców, a kolejne pod Międzychodem, gdzie poległo 8 powstań-ców z pniewskiej kompanii. Następnie konno i wozami udali się do Sierakowa, gdzie obsadzili główne punkty miasteczka tj. urzędy, stację kolejową i pocztę. Tam obyło się bez walki, bo Niemcy wcześniej uciekli. Potem Stanisław Niegolewski został skierowany do Poznania, do pułku dowodzonego przez kpt. Rosa. Szlak bojowy wiódł go do zach. Wielkopolski, przez Wągrowiec, Chodzież, aż do Margo-nina, gdzie miejscowa ludność serdecznie witała powstańców, a na rynku odbyła się msza polowa. Walczył w szeregach 7 baterii 3 dywizjonu dowodzonego przez por. Cegielskiego z Poznania. Udział w powstaniu zakończył w stopniu starszego szeregowego.
Pozostał w wojsku i brał udział, w wojnie polsko-bolszewickiej. Stacjonował w Nakle, skąd został przetransportowany do Horodyszy na przezimowanie. Brał udział w zdobyciu Kijowa, gdzie 8 maja 1920 r. uczestniczył w defiladzie przed zamkiem ze Złotą Bramą. Dalej na szlaku bojowym były walki po drugiej stronie Dniepru, skąd jego jednostka została skierowana do Mińska Mazowieckiego. Brał udział w przygotowaniach do obrony Warszawy (zasieki z drutów kolczastych, blokady dróg). Tak wspominał te chwile: „W te zasieki wpuściliśmy wroga i później zaczęliśmy strzelać z karabinów maszynowych. Co tam się działo! W tedy też zrodziła się legenda, że ta bitwa to był „cud nad Wisłą”.
W okresie międzywojennym mieszkał w Pniewach i pracował jako robotnik rolny. W Pniewach spędził większość swojego życia. Tam dwukrotnie się ożenił: w 1925 r. z córką Antoniego Kiony i Marianny zd. Wachowiak – Balbiną (ur. 1897 w Gnuszynie). Drugie małżeństwo zawarł w 1927 r. z Pelagią Żołnierek (1901-63) córką Józefa i Marianny zd. Smelka, z którą miał trzech synów – Stefana, Stanisława i Zenona oraz córę Zofię (po mężu Stróżniak).
W czasie II wojny światowej walczył w szeregach Armii Poznań dowodzonej przez gen. T. Ku-trzebę. Został powołany do wojska 28 sierpnia 1939 r. Został przewieziony z Poznania, aż za Kutno. Brał udział w największej bitwie kampanii wrześniowej pod Bzurą walcząc w szeregach 17 dywizji. Po bitwie dostał się do niemieckiej niewoli. Początkowo przenoszony z miejsca na miejsce, a następnie wywiedziony w głąb III Rzeszy w okolice Hanoweru, gdzie przebywał od października 1939 r. (lagier Nr 11). W czasie niewoli został przeniesiony nawet na teren byłej Czechosłowacji, jednak w końcu na dłużej trafił do wioski Deigerzein (6 km od Hanoweru), gdzie pracował w gospodarstwie niemieckiego rolnika. Tuż przed końcem wojny był świadkiem bombardowania Hanoweru. Do Polski wrócił w październiku 1945 r. Dalsze życie spędził pracując na swoim gospodarstwie w Pniewach. Otrzymał wiele medali i odznaczeń:
Wielkopolski Krzyż Powstańczy – w 1957 r., Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 – w 1959 r., Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – w 1968 r., Medal Za Udział w Wojnie Obronnej 1939 – w 1983 r., Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – w 1988 r., Krzyż Za Udział w Wojnie 1918-21– w 1991 r., Odznaka Honorowa Za Zasługi Dla Województwa Wielkopolskiego – w 2001 r.
Na emeryturze chętnie brał udział w różnych uroczystościach szkolnych i gminnych, zwłaszcza w Szkole Podstawowej im. Powstańców Wielkopolskich w Pniewach, gdzie znajduje się izba pamięci, w której przechowywane są pamiątki po powstańcach. Stanisław Niegolewski ofiarował m.in. mundur z czapką, dyplomy, zdjęcia i inne pamiątki. Bardzo często spotykał się z młodzieżą, której opowiadało swoim udziale w powstaniu wielkopolskim, o tym jak walczył o niepodległość Polski.
Wyjątkową uroczystością rodzinną były 100 urodziny Stanisława, obchodzone nie tylko w gro-nie rodziny. Dokonał odsłonięcia dwóch tablic pamiątkowych w Pniewach – jednej na budynku, gdzie powstańcy zbierali się do walki, a drugiej na domu, w którym znajdował się skład broni i amunicji. W prezencie od władz samorządowych otrzymał szablę z dedykacją, z którą został uwieczniony na pa-miątkowym zdjęciu. Była to już druga szabla, którą otrzymał. Pierwszą pamiątkową szablę z wygra-werowaną dedykacją otrzymał od Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego. Gdy ze względu na stan zdrowia nie mógł uczestniczyć w uroczystościach patriotycznych odwiedzali go uczniowie z miejscowej szkoły. Zmarł w wieku 102 lat, 6 tygodni przez 103 urodzinami, 12 marca 2002 roku i zo-stał pochowany z honorami przysługującymi jednemu ostatnich powstańców wielkopolskich na cmen-tarzu parafialnym w Pniewach. Mszę św. celebrował bp Zdzisław Fortuniak. W skład konduktu po-grzebowego z konnym karawanem wszedł m.in. burmistrz Pniew Michał Chojara, który wygłosił przemówienie, licznie przybyła rodzina, wiele delegacji, mieszkańcy miasta i gminy. Na koniec żoł-nierze Wojsk Lądowych oddali salwę honorową na cześć zmarłego.

S. Wojtkiewicz, Walczyłem jak umiałem, w: S. Barłóg., Wielkopolski Powstaniec rocznik oświatowo-historyczny nr 12 Zarządu Głównego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, Poznań 2006, s.37-38; A.Wesołek, Śmierć Powstańca, w : Dyliżansem przez Pniewy, Nr 3 (37) z marca 2002, s.1 i 9.
Praca konkursowa ucznia Gimnazjum im. T. Kościuszki w Kwilczu Grzegorza Niegolewskiego pt. Obrońca Ojczyzny – mój pradziadek Stanisław Niegolewski – powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i weteran II wojny światowej z 2007 r.; Wspomnienia i informacje udostępnione przez wnuka Zenona Niegolewskiego z Kwilcza.
Monika Pestka-Lehmann i Marcin Lehmann